تزریق بوتاکس

اگر کلمه بوتاکس (Botox) را بشنوید، احتمالا اولین چیزی که به ذهن‌تان می رسد کاربرد آن در زیبایی است. این ماده سال‌هاست که نه تنها در این حوزه، بلکه در موارد دیگری از قبیل درمان میگرن، اسپاسم گردن و پلک‌ها، مشکلات مثانه، تعریق شدید و لوچی چشم کاربرد دارد. در این مقاله می خواهیم هر ‌آن ‌چه که باید در مورد این ترکیب بدانید را به شما بگوییم.

تاریخچه استفاده از بوتاکس، تاییدیه‌ها و برندها

این ماده در واقع نوعی از بوتولونیم توکسین (Botulinum toxin) است. توکسین به معنای سمی است که به وسیله میکروب تولید می شود. در‌حالی‌که این موضوع در سال 1822 ناشناخته بود، توجه پزشکان به بیماری‌ای جلب شد که افراد را در نهایت با فلج کردن ریه می کشت. آن‌ها علت این بیماری را مسمومیت غذایی به وسیله سم بوتولونیوم تشخیص دادند و نام آن را بوتولیسم (Botulism) نهادند. تا اینکه در سال 1895 باکتری کلستریدیوم به عنوان عامل این بیماری معرفی شد. آزمایش پزشکان روی سم این باکتری ادامه یافت تا اینکه در دهه 1970 برای نخستین بار در درمان لوچی چشم آزمایش شد. در سال 1987 در درمان اسپاسم پلک به کار گرفته شد و در نهایت در سال 1989 توانست تحت عنوان Oculinum تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را در درمان لوچی چشم و انقباض پلک کسب کند.

حدود 2 سال بعد شرکت آلرگان (Allergan) این توکسین را به مالکیت خود درآورد و آن را با نام بوتاکس ثبت کرد. اما شرکت‌های دیگر نیز علاقه‌مند به این ماده بودند. در سال 1994 شرکت انگلیسی Ipsen ترکیب خود را با نام دیسپورت (Dysport) عرضه و تاییدیه آن را کسب کرد. پس از آن در سال 2000 شرکت آمریکایی Elan/Sostice با محصول تایید شده خود به نام مایوبلاک/ نوروبلاک (Neurobloc/Myobloc) وارد شد.

در سال 2002 این ماده با نام Botox Cosmetic در رفع موقت خط اخم متوسط تا شدید و در سال 2004 برای درمان تعریق شدید مورد تایید FDA قرار گرفت. شرکت آلمانی Merz نیز در سال 2005 با زئومین (Xeomin) تاییدیه FDA را بدست آورد. سال 2006 شرکت کره‌ای مدیتاکس (Medytox) با محصول تایید شده نرونوکس (Neuronox) ظاهر شد. شرکت ایرانی مصون دارو با مصپورت (مسپورت) که تاییدیه سازمان غذا و دارو ایران را دارد و محصول تولید چین با نام کانیتوکس نیز در این بین حضور دارند.

مکانیزم تزریق بوتاکس

بوتاکس را به عضله تزریق می‌کنند. این ماده با جلوگیری از آزاد شدن پیک عصبی استیل‌کولین موجب ضعیف شدن یا فلج موقت عضلات می‌شود. در نتیجه انقباض ماهیچه کمتر شده یا متوقف می‌شود و باعث کاهش یا از بین بردن چین و چروک‌ها می شود. عملکرد بوتاکس در ایجاد ضعف عضلانی موقتی است و حدود 3 تا 6 ماه طول می کشد.

کاربرد بوتاکس

در دو حوزه زیبایی و درمان می‌توان از مزایای تزریق بوتاکس استفاده کرد.

کاربردهای زیبایی

این فرآورده در رفع چین و چروک‌های اطراف چشم، پیشانی، گردن، اطراف لب، خط اخم بین دو ابرو و خط خنده کاربرد دارد. در واقع این ماده در رفع خطوطی که در اثر فعالیت ماهیچه‌ها ایجاد شده‌اند به کار می‌رود. بالا بردن گوشه لب، نوک بینی و ابرو و کاهش دیده شدن لثه هنگام خنده از دیگر موارد استفاده این ترکیب است. این ترکیب با همراهی فیلر و چربی، خطوط چانه و افتادگی پایین صورت را کاهش می دهد.

کاربردهای درمانی

این ترکیب در درمان تعریق شدید، میگرن، لوچی چشم، اسپاسم عضلات، مثانه بیش فعال، بزرگی پروستات، دیستونی، زخم‌های برجسته و گوشت اضافه استفاده می‌شود.

بیشترین کاربرد بوتاکس در چه نواحی از بدن می‌باشد؟

• بالا بردن ابروها با بوتاکس

برای بالا رفتن ابروها کافی است ماهیچه‌هایی که با انقباض خود ابروها را پایین می آورند ضعیف یا غیر فعال شوند. با تزریق بوتاکس به ماهیچه‌های اطراف چشم، ماهیچه‌های پیشانی که عامل بالا رفتن ابروها هستند، این هدف را محقق می‌کنند. تزریق این ماده به عضلات پایین ‌آورنده بین دو ابرو سبب کاهش یا محو خط اخم نیز می شود. محل دیگر تزریق، انتهای ابرو است که باعث بالا رفتن 1 تا 2 میلی‌متری آن می‌شود ولی ضعف عضلانی ماهیچه‌های بین ابروها بیشترین تاثیر را دارد.

• تزریق بوتاکس اطراف چشم

استفاده از این ماده در اطراف چشم با هدف رفع چین و چروک‌های پوستی این ناحیه انجام می‌شود. این خطوط باید در اثر فعالیت ماهیچه به وجود آمده باشند؛ مثل خطوط پنجه کلاغی. تاثیر این ماده در بهبود سیاهی و گودی چشم تایید نشده‌است.

• تزریق بوتاکس پیشانی

بعضی از خطوط پیشانی در اثر انقباض ماهیچه برای بالا نگه داشتن ابروها ایجاد می‌شوند که با افزایش سن بیشتر هم می‌شود. خطوط افقی پیشانی نیز به دلیل بالا بردن مکرر ابرو ظاهر می شود. بوتاکس پیشانی با جلوگیری از این انقباضات، این خطوط را رفع کرده و باعث جوان سازی پوست می شود.

• تزریق بوتاکس زیر بغل

این محصول به عنوان داروی تزریقی برای تعریق بیش از حد به زیر بغل تزریق می‌شود. با نرسیدن پیک عصبی به غدد عرق و کاهش فعالیت آن‌ها، تعریق تا 80 درصد کاهش می‌یابد. همانند دیگر موارد استفاده، حتمی به وسیله پزشک انجام شود.

• درمان عرق دست با بوتاکس کف دست

اولین اقدام برای کاهش تعریق کف دست استفاده از داروهای موضعی است. در صورت نبود نتیجه، شوک الکتریکی کف دست و در مرحله بعد بوتاکس توصیه می‌شود. همانند موارد دیگر مکانیزم یکسان است؛ همان غیر فعال کردن عامل مشکل. البته اثر بخشی این ماده در درمان تعریق کف دست و پا کمتر از زیر بغل است. برای کاهش درد تزریق در این نواحی از بی‌حسی استفاده می‌کنند.

• درمان تعریق با بوتاکس

برای تعریق شدید، اول از درمان دارویی استفاده و در صورت نبود نتیجه و مقاومت دارویی، بوتاکس تجویز می‌شود. پس از تزریق در محل پخش می‌شود و سطح بیشتری را پوشش می دهد. استفاده از این ماده در درمان تعریق شدید به وسیله FDA تایید شده‌است.

• بوتاکس صورت برای رفع چین و چروک

تاثیر این ترکیب در از بین بردن چین و چروک‌هایی که در اثر فعالیت ماهیچه‌ها به وجود آمده باشند تایید شده‌است؛ مانند خط لبخند و اخم. اما پزشکان درباره چروکی که در اثر عواملی مثل نور خورشید یا کاهش کشسانی پوست ایجاد شده‌ باشند، اتفاق نظر ندارند. برخی فیلرها را موثرتر می‌دانند و برخی استفاده ترکیبی از فیلر و بوتاکس را توصیه می‌کنند.

برندهای مختلف بوتاکس

بالاتر به معرفی برندهای موجود پرداختیم. از آنجایی که فقط بوتاکس‌های نورونوکس، دیسپورت، زئومین و مصپورت دارای تاییدیه وزارت بهداشت ایران هستند، به بررسی بهتر این برندها می‌پردازیم.

بوتاکس دیسپورت Dysport

دیسپورت ساخت انگلیس و با اعتباری جهانی است. در این محصول سم بوتاکس به وسیله مولکول‌های پروتئینی کمتری احاطه شده‌است. در نتیجه کوچکتر است و سریع‌تر و بیشتر پخش می‌شود. این ویژگی باعث شده است دیسپورت برای چروک‌های ظریف کارآمدتر باشد و نتیجه طبیعی‌تری دهد. البته در عمق بیشتری نیز تزریق می شود.

مسپورت  Masport 

مسپورت محصولی ایرانی است که به خوبی توانسته با رقبای خارجی خود رقابت کند. مصپورت بوتاکس عوارض خفیف است، در کنار عملکرد خوب و قیمت مناسب از مزایای این فرآورده است. کاربرد این محصول در محو خط اخم متوسط تا شدید است. حتی در رفع تیک‌های عصبی نیز استفاده شده است.

بوتاکس زئومین Xeomin

زئومین محصول آلمان است. این فرآورده برخلاف بوتاکس‌های دیگر نیازی به نگه‌داری در دمای پایین ندارد. بوتولونیوم در آن خلوص بیشتری دارد و در نتیجه‌ی مواد افزودنی کمتر، واکنش مقابله‌ای دستگاه ایمنی نیز کمتر است. زئومین توانایی رفع چروک متوسط تا شدید نواحی مختلف صورت را دارد. حتی برای اسپاسم پلک نیز استفاده می شود. 

بوتاکس نورونوکس Neuronox

نورونوکس ساخت کره است. بوتولونیوم آن شبیه ‌ترین به برند بوتاکس است. برای از بین بردن چروک صورت کارایی دارد. تاثیر و ایمنی آن مثل برند بوتاکس و دیسپورت است. معمول‌ترین عارضه جانبی آن ضعف عضلانی و کبودی محل تزریق است که در مدت کوتاهی تا 6 هفته رفع می شود.

شباهت بوتاکس زئومین و دیسپورت

هر دو ماندگاری مشابه‌ای دارند که معمولا 3 تا 6 ماه است. هر دو موثر و کم خطر در رفع چروک صورت هستند. 

تفاوت بوتاکس زئومین و دیسپورت

اثر بخشی بوتاکس دیسپورت سریع‌تر است و ظرف 2 الی 3 روز قابل مشاهده‌است. در حالی که زئومین تا یک هفته ممکن است طول بکشد. زئومین به دلیل خلوص بیشتر حساسیت کمتری ایجاد می کند. همین طور قابلیت نگهداری در دمای بالاتری را دارد. دیسپورت بر خلاف زئومین برای چروک‌های شدید کاربرد ندارد.

بهترین نوع بوتاکس کدام است؟

این سوال جواب ثابتی ندارد. نوع بوتاکس بستگی به مورد استفاده آن دارد. برای مثال برای چروک ریز بوتاکس دیسپورت گزینه مناسب‌تری است. در صورتی که به ماده خاصی حساسیت داشته باشید، زئومین می‌تواند انتخاب بهتری باشد. از بین انواع بوتاکس، نوع A قوی‌ترین است. پس بهتر است نوع بوتاکس خود را با راهنمایی پزشک متخصص انتخاب کنید.

بازه‌ی سنی مناسب جهت تزریق بوتاکس

بهترین سن بوتاکس بازه 18 تا 65 سال است و به افراد زیر 18 سال زده نمی‌شود. تزریق این ماده در بازه سنی 18 تا 35 جنبه‌ی پیشگیری دارد. در سنین بالای 60 سال به دلیل شل شدن ماهیچه‌ها و وجود عوارض احتمالی، بهتر است استفاده نشود.

چه کسانی نمی‌توانند بوتاکس تزریق کنند؟

اگر تزریق بوتاکس برای شما ضروری نیست، از انجام آن خودداری کنید. در صورتی که تصمیم خود را گرفته‌اید اما یکی از ویژگی‌های زیر را دارید، نمی‌توانید اقدام کنید:

1. سن زیر 18 
2. باردار بودن
3. داشتن ضعف عضلانی
4. داشتن حساسیت به ترکیبات بوتاکس
5. حساسیت‌های پوستی و تبخال
6. سیستم ایمنی ضعیف
7. مصرف این داروها در دو هفته اخیر: ویتامین E، قرص امگا 3، آسپیرین، ایبوپروفن، اکسیدیرین، ادویل، موترین و درکل داروهایی که باعث رقیق شدن خون می‌شوند و یا مسکن هستند.

عوارض عمومی بوتاکس

تزریق بوتاکس عملی سریع، کم خطر و غیر تهاجمی است. اما عوارضی نیز دارد که عموما قرمزی، ورم، کبودی و به طور شایع‌تر، سر درد و حالت تهوع است. سوزش محل تزریق، قرمزی و حساسیت به لمس ممکن است رخ دهد که ظرف مدت کوتاهی خوب می‌شود. عوارض تزریق بوتاکس معمولا کوتاه مدت و کم خطر است. عارضه افتادن پلک معمولا طی 8 هفته رفع می‌شود. برخی از عوارض به دلیل رعایت نکردن میزان تزریق می‌باشد مانند چهره بی‌احساس که در اثر تزریق دوز بیش از حد رخ می دهد. این عمل اگر به وسیله متخصص انجام شود و از ترکیب‌های استاندارد استفاده شود، حداقل عوارض را دارد. عوارض نادر و شدید آن شامل اشکال در بلع، تنفس و حرف زدن است. در صورت بروز این علائم حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

اقدامات و مراقبت های قبل از تزریق بوتاکس صورت

قبل از بوتاکس چه باید کرد؟

• از مهمترین اقدامات قبل از بوتاکس مصرف نکردن این داروها در دو هفته اخیر است؛ ویتامین E، قرص امگا 3، آسپیرین، ایبوپروفن، اکسیدیرین، ادویل، موترین و درکل داروهایی که باعث رقیق شدن خون می‌شوند و یا مسکن هستند. حتما با پزشک خودتان در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید یا اخیرا مصرف کرده‌اید، صحبت کنید.
• مواردی که قبل از تزریق نباید انجام دهید شامل اپیلاسیون، وکس، بند، استفاده از کرم موبر، بلیچینگ پوست و مصرف الکل است.
• همچنین پوست نباید آفتاب سوخته باشد.
• اگر تبخال دارید ابتدا باید آن را درمان کنید.

اقدامات و مراقبت های بعد از بوتاکس صورت

مراقبت بعد از بوتاکس:

• بعد از تزریق سعی کنید تا 24 ساعت محل مورد نظر را لمس نکرده و نمالید.
• تا 4 ساعت اول به جلو خم نشوید
• تا 7 ساعت دراز نکشید.
• با فعال نگه‌داشتن ماهیچه‌های هدف می توانید سرعت اثر بخشی را افزایش دهید. 
• تا 24 ساعت حمام نکنید؛ به استخر و سونا هم نروید.
• یکی از مراقبت های مهم بعد از تزریق، شستن صورت بعد از بوتاکس است.
• ورزش نکنید.
• از کرم استفاده نکنید. 
• تا 2 هفته از انجام لیزر، لایه برداری، ماساژ صورت و… اجتناب کنید.
• در معرض نور شدید خورشید قرار نگیرید و ضد آفتاب بزنید.

ماندگاری بوتاکس

ماندگاری بوتاکس معمولا 3 تا 6 ماه است. البته می تواند بسته به نوع و دوز آن، ناحیه درمان و شخص متقاضی تغییر کند. برای مثال ماندگاری بوتاکس در درمان تعریق شدید می‌تواند تا 12 ماه نیز طول بکشد. پس فواصل بین جلسات نیز متغیر است و پاسخ واحدی وجود ندارد. نتایج این روش موقتی است ولی در صورت رعایت مراقبت‌های لازم و انجام به موقع آن می‌توان به نتایج دائمی رسید.

قیمت بوتاکس

با توجه به مطالب گفته شده، قیمت بوتاکس نیز متغیر است. برند مورد نظر، هدف استفاده، محل و کلینیکی که تزریق در آنجا انجام می‌شود و غیره در تعیین هزینه دخیل هستند.

سوالات متداول درباره بوتاکس: